Выбери любимый жанр

Новая зямля (на белорусском языке) - Колас Якуб Михайлович - Страница 43


Изменить размер шрифта:

43

Iх пражыць, сушыць смага тая,

Якую трудна iм здаволiць,

Якая толькi "пiць! пiць!" молiць.

Сярпок скрыгоча прагавiта,

Жытцо згрызаючы сярдзiта,

Як бы яму ўсё мала стравы

Нядарма ж вылез ён з-за лавы;

Цяпер яго краса-часiна:

Шпарчэй, шпарчэй жа гнiся, спiна!

I спiны гнуцца, бы ныраюць;

Па струнах-кальвах пальцы граюць,

Напрост кладуцца жменi жыта,

Растуць снапочкi самавiта,

Стаяць, бы лялечкi якiя,

Глядзяць, як госцi дарагiя.

Прыйдзi пад вечар ты на поле

I палюбуйся iм, саколе!

Ў якiя роўныя шнурочкi

Цяпер пакладзены снапочкi!

I як прыгожа-слаўны бабкi!

Якiя ладныя iх шапкi!

I хоць яны ўсе адзiнакi,

Але i выраз i адзнакi

У кожнай бабкi асабiсты,

А наагул усе фарсiсты,

Зiрнеш - дальбог жа, возьме ўцеха,

I не стрымаешся ад смеху:

Яны так мiлы, так прыветны,

Так самавiты, так фацэтны

I пазiраюць так прыхiльна,

Прыгледзься толькi да iх пiльна!

I многа ж iх: не змерыш крокам

I не акiнеш нават вокам;

Стаяць радамi, зухаваты,

Як на ўрачыстасцi салдаты.

А тая ранiчка на полi

У часе летняга расквету!

Эх, выйдзi ў поле, брат, дасвету:

Не будзеш каяцца нiколi.

Зiрнi, прыслухайся наўкола:

Як цiхамiрна, як вясёла.

I ў кожным дрэве, i былiнцы,

I ў малюпасенькай раслiнцы,

Ну, ва ўсiм чысценька дазвання

Блукае радасць спадзявання.

Куды нi глянь - усё ў настроi

I ў добрай згодзе мiж сабою;

Само паветра жыва, дыша,

Бы ў iм хтось хвалы жыццю пiша,

Праменна-светлы, яснавокi,

I гаснуць-нiкнуць ночкi змрокi.

Усход жыве, гарыць, палае,

Слупы-праменнi падымае,

Бы тыя рукi блаславення

У часе шчырага малення.

I вось яна, жыцця крынiца,

Сама багiня-чараўнiца,

Ўзышла на небе i мiргнула,

Расу ў брыльянты абярнула,

Глядзiць прыветна, ўсiх кахае,

Па свеце стрэлы рассыпае

I песцiць шчыра ўсiх, як матка...

Хiба забудзеш мiг той, братка?

Каб завяршыць малюнак лета,

Каб песня ўся была дапета

На мой манер i на мой лад

I апiсаць усё падрад,

Я, адчуваючы патрэбу

Аддаць падзяку зямлi, небу,

Хачу ў парэчанскi лясок

Зайсцi яшчэ, ну, хоць разок,

Узяўшы кошык цi каробку,

I ўжо тады паставiць кропку

I кончыць з летняю парою.

Мне не даюць грыбы спакою,

Баравiкi мне часта сняцца,

Мне з iмi трэба паквiтацца;

Я чую - грэх iх абмiнуць,

На iх увагi не звярнуць.

Чорнагаловыя, ўдалыя,

Баравiчкi мае любыя!

Якою слаўнаю сям'ёю

Вы ўстаяце перада мною!

Я помню летнiя часiны

I вас, грыбныя баравiны!

Ранюткi час. Нiдзе нiкога,

Мiж дрэў звiваецца дарога,

А па дарозе ты з кашом

У лес шыбуеш цiхачом,

Каб ашукаць жанок руплiвых,

Бяссонных, вечна клапатлiвых,

I iм на злосць, на зайздрасць тую

Набраць грыбоў капу, другую,

Пакуль агледзяцца яны,

Што там "карэньчыкi адны".

Наладзiў струны лес маўклiвы

На лад вясёлы, на шчаслiвы;

I толькi сонцаў круг чырвоны

Асыпле золатам кароны

Высокiх хвой у тым бары

I кiне багру па кары,

Ачнецца лес, звiняць прагалы,

Як мнагаструнныя цымбалы,

I толькi пошчак той якоча,

Пералiваецца, гагоча,

Бяжыць па ўзгор'i мiж палянак,

Як спеў размашыстых гулянак.

- Марыля, гу! гу-гу, Тацяна!

- Гу-гу, Магдуся! Гу, Мар'яна!

- Антоля! цётка Мiхалiна!

- Алеся! Зося! Катарына!

Па лесе ходзiць пагалосак

Дзяўчат, жанок вакольных вёсак;

Грымяць, трасуцца баравiны,

I бас тут чуецца мужчыны.

Але ўсяго тут цiкаўней

Прынамсi, так было даўней,

Калi свяржэнскiя кабеты

Капэляй прыйдуць у лес гэты,

Ды з iх кабецiна якая

Капэлю згубiць i гукае

I па iмёнах называе:

"Каруся, Палуся,

Цацэля, Марцэля,

Алена, Магдалена,

Зося, Антося,

Анэта, Праксэта,

Цётка Югася,

Бабка Кася! Гу-у-у!"

I смешна часам i цiкава,

Як бы тут робiцца аблава.

Шнуруюць бабы i дзяўчаты

I кантралююць мох узняты

I тыя кучачкi калюшак,

Дзе грыб схаваў свой капялюшык.

Другая нiзенька прыгнецца,

Не ходзiць - поўзае вакол,

Рукою мацаючы дол,

Як бы на клад найшла, здаецца,

I так старанненька шукае:

I пад ядлоўчык заглядае,

Пад верасок i пад хваiнку,

Разгорне кожную гарбiнку

I моху купiнку ўздзярэ

Ну, ўсё як ёсць перабярэ.

А як надарыцца часамi

Табе, вандруючы лясамi,

Найсцi на неруш, дзе нiколi

Нiякай Тэклi, нi Аўдолi

Нага нi разу не ступала

I вока iх не зазiрала!

Зiрнеш i страчваешся ты:

Сядзяць грыбы, як капыты,

I, разгарнуўшы парасоны,

Глядзяць, бы нейкiя персоны,

Крыху сур'ёзны, чуць пануры

Вiдаць, не простае натуры.

Якiя постацi iх, мiны!

А як пралазяць скрозь галiны!

Як пад ядлоўцавыя лапкi

Яны хаваюць свае шапкi!

Стаiш, бы ўкопаны, прад iмi

I прагна мерыш iх вачымi,

Яны ж, ну, вочы адбiраюць,

Цябе аж дрыжыкi праймаюць:

Так многа iх, i ўсе таўсматы,

Прыземiсты, карэнкаваты,

Чорнагаловы, паўнацелы,

Як тонкi кужаль, знiзу белы;

Сядзяць асобна i радамi,

А дзе i зросшысь спарышамi.

Што нi асоба - свой узор,

Свая пасада i свой двор.

Глядзiш на iх - i сэрцу мiла,

Як бы з iх сходзiць нейка сiла,

Цябе чаруе, захапляе,

Па жылах радасць разлiвае.

Дадому прыйдзеш, ляжаш спаць

Так уваччу яны й стаяць...

Эх, досвiтак маленства, лета!

Вамi навек душа сагрэта!

XXVI. АГЛЯД ЗЯМЛI

Прайшло ў Парэччы лет нямала;

Яно ж не цешыла Мiхала,

Хоць тут мясцiнка гожа, мiла

I так гарнула, так хiлiла

К сабе i лесам, i лугамi,

I старасвецкiмi дубамi!

Ды што краса без аўладання?

Адно пустое парыванне

У цьме далёкi блеск зарнiцы:

Ўсё гэта - скарбы чужанiцы,

Магната князя Радзiвiла,

А ты, пакуль ёсць рух i сiла,

Служы панам, збiрай iх крошкi

I ведай цьмяныя дарожкi

Батрацкай долi да магiлы,

Служы, пакорны i пахiлы,

Служы з-за панскага агрызка

I заўжды гнiся нiзка-нiзка!

Няўжо ж i век прабыць слугою

I чуць пагрозу над сабою,

Што пан у кожную хвiлiну

Цябе пагонiць, як скацiну?

Пагонiць вон без разважання,

Бо пан не мае спагадання,

Што трэба жыць з сям'ёй на свеце,

Што ты, як рыба тая ў сецi,

Не маеш волi, нi разгону,

Што ты не чуеш жыцця звону,

43
Перейти на страницу:
Мир литературы

Жанры

Фантастика и фэнтези

Детективы и триллеры

Проза

Любовные романы

Приключения

Детские

Поэзия и драматургия

Старинная литература

Научно-образовательная

Компьютеры и интернет

Справочная литература

Документальная литература

Религия и духовность

Юмор

Дом и семья

Деловая литература

Жанр не определен

Техника

Прочее

Драматургия

Фольклор

Военное дело