Новая зямля (на белорусском языке) - Колас Якуб Михайлович - Страница 22

Жанкi iдуць сюды з збанамi.

Тут смех i жарты, таўканiна

Найцiкавейшая часiна!

I стол тым часам накрываюць,

Гасцей шумлiвых запрашаюць,

Садзяцца госцi, ды не зразу,

За стол не лезуць для паказу,

Бо так шляхетнасць вымагае.

Iдзе тут спрэчка немалая,

Калi пачнуць тут адмаўляцца:

- Сядай, Язэп! - Няхай садзяцца,

А я прыткнуся потым з краю.

- Ах, вось дзiўны!.. - Ну, ну, сядаю!

- Пан Фабiян, i ты, Кандраце,

Яхiм, i Ян, i Юрка, - браце!

Ну, проша ж, проша! - Пасадзiлi,

Такiм жа чынам упрасiлi

Жанок прысесцi тут на ўслоне.

Антось у ход пусцiў далонi

I коркi спрытна выбiвае

Так, што здзiўленне выклiкае.

Крынiцы бурнага натхнення,

Мiнут вясёлых, ажыўлення,

Стаяць, як бiскупы, бутэлi,

I ласа ўсе на iх глядзелi.

Ляжыць гарамi ў iх падножжы

Закуска, гэта мiласць божа:

Тут сыр, як першы снег, бялюткi,

Каўбас прыемнейшыя скруткi,

Што толькi ёсць у Беларусi.

Мой мiлы Янка, мой Купала!

Ў агульны вiр нас доля ўгнала.

Чаму ж, чаму часiнай тою

Мы не спаткалiся з табою,

Каб стол сялянскага банкету

Развесялiў душу паэту?

Мiхал тут чарку налiвае.

- Ну, да каго ж мне пiць? - пытае,

Гасцей абводзячы вачыма.

- Пускай з канца, пачнi з Яхiма.

- Ну, кум Яхiм, стары дружака!

Няхай мiне нас гора ўсяка;

Дай, Божа, добрую прыгоду,

Каб больш налета было мёду;

Каб мы пiлi, яшчэ прасiлi,

Каб на галовах захадзiлi,

Дык будзь здароў! - Ну, дай жа, Божа.

- За ваша, госцейкi, здароўе!

I пасля гэтага прыслоўя

Мiхал куляе чарку гожа;

Глынуў i губы абцiрае,

Яхiму чарку налiвае.

I з рук у рукi ходзiць чарка,

Шаломiць голавы iм шпарка,

I госцi штораз весялеюць,

I больш iх твары чырванеюць,

А голас крэпне i дужае,

I смех гаворку аздабляе.

Для ўсiх ласкава i пачцiва,

Як бы пад ветрам тая нiва,

Гасцей частуе гаспадыня

I на ўсiх чыста вокам кiне,

То сыр, то масла iм падносiць

I закусiць так шчыра просiць:

- Ну закусеце ж, калi ласка!

Вось проша сыру, проша мяска

Цi кумпячка або каўбаскi,

Ну, пiрага хоць закаштуйце!

Бярэце масла, не шкадуйце!

Бутэлька выпiта; другая,

Як бачыш, месца заступае,

А госцi вокрыкам здзiўлення

Яе вiтаюць тут з'яўленне.

Жанкi таксама балявалi

I ад мужчын не адставалi,

Але ад iх адмежавалiсь

Сваёй гарэлкай частавалiсь.

Гарэлка ж iх тым адразнялась,

Што ў бутлi слодыч дадавалась.

I вось зiрнуць было цiкава,

Як у жанок вялася бава

I колькi мiлых было сварак,

Як адмаўлялiся ад чарак!

- Ну, проша ж, панi Юзафова!

- Ой, не, не, кумка, даю слова!

Зусiм я п'яна, бойся Бога!

- Ну выпi ж, кумачка, нiчога!

Кума на просьбу паддаецца,

За чарку тройчы ўжо бярэцца

I толькi-толькi прыгубляе

I чарку зноў не дапiвае

I руку цягне да бутэлькi.

- Не дам, кума! не дам, Анэлька!

(Бо ўжо так звычай вымагае:

Хто чарку п'е, той налiвае.)

Ну, выпi ж чысценька-чысцютка!

- Ой, я ж п'янею вельмi хутка!

Язэп мой лысы, унь, сярдуе!

Куму Анэлька тут цалуе

I адмаўленне тым канчае,

Што гэту чарку асушае.

I вось жанчыны не стрывалi

I песню-кпiну заспявалi,

Каб пасмяяцца з нежанатых:

З Антося, Яськi i Кандрата.

"Сядзiць дома, як пужала,

Не з кiм слова мовiць;

Ой, жанiся ж: часу мала,

Старасць цябе зловiць!

Пастарэеш, небарака,

Дзеўкi ўсе зракуцца,

А ты будзеш, як сабака,

Туляцца i гнуцца,

I падлiзваць будзеш мiсы,

Не свае - чужыя!..

Дык жанiся, Кандрат лысы,

Жанецесь, дурныя!"

- Ну, зацягнулi ўжо, завылi!

Адно б вы толькi i жанiлi!

У, турэцкiя вы сваццi!

Як вас няма, то й цiха ў хаце!

Кандрат вачыма тут блiскае,

А Яська, брат яго, спявае:

"Я - адзiн; сцежкi мне

Адчынены ўсюды.

А як жэнiшся, тады

Не хадзi нiкуды.

Я - адзiн, я - казак,

I на лiха жонка?

Яна звяжа цябе,

Чортава галёнка!

Бог мужчыну стварыў,

Потым памылiўся;

Драў чупрыну Адам,

Што з Евай жанiўся".

- Вось так вы iх! вось малайчыны!

I аж не ўрымстуюць мужчыны.

- Ну, выпiць, выпiць, хлопцы, трэба!

Яхiм! пускай, брат, да Язэпа!

- Не, брат Мiхась, дальбог, не буду!

- Пi!.. не люблю цябе, маруду!

Яхiм дайшоў да пункту тога,

Дзе ён у сведкi клiкаў Бога,

Што больш не вып'е ўжо нiчога.

Але Яхiмаў звычай зналi,

Дружней мужчыны насядалi,

I наш Яхiм хоць i бажыўся,

Але й з бажбою пiць злажыўся.

А далей ён такiм жа чынам

Рабiў замiнкi тут мужчынам,

Але пiў чарку ў чарку з iмi

I вось ён лыпае вачымi

I рукi зараз разнiмае,

Старую песню зачынае:

"Ой, ляцеў авадзень,

А насустрач мушка.

Прыхiлiся, кума:

Пашапчу на вушка!"

На хату Ганна выступае,

У ладкi плешча, падпявае:

"Заiграйце, музыкi,

Каб я паскакала;

Купiў бацька чаравiкi,

Каб я патаптала!"

Мужчыны выклiк той прымаюць

I Фабiяна выпiхаюць.

У скокi зараз жа пусцiўся

Наш Фабiян i закруцiўся.

"Падзiвiся, Гапка,

Як трасецца шапка!"

А замест шапкi валасамi

Трасе, як вецер каласамi,

I размiнае свае косцi.

I разышлiся нашы госцi.

Тут грэбень Пальчык Ян хапае,

Сюды паперку далучае

Ды так жа грае спрытна, здольна,

Што ногi скачуць мiмавольна.

"Без музыкi, без дуды

Ходзяць ногi не туды;

Грай жа, дудка мая!

Куды дудка, туды я!"

Сам гаспадар з кумой Анэлькай,

Руку прыгнуўшы над камзэлькай,

На панскi лад мяце-вальцуе,

Ўсiх далiкатнасцю касуе.

Таксама Юзаф з Каралiны

Не трацiць добрае часiны

I з гаспадыняй так кружыўся,

Аж покi потам лоб не змыўся.

Андроцкi кiнуў i бажыцца,

Сядзiць, не можа варушыцца;

Адзiн з iм Юрка яшчэ бае;

Яхiм жа тоненька спявае:

"Пi гарэлку, мой суседзе,

Покi п'ецца!

Конь дадому сам заедзе,

Не саб'ецца".

- Скакаць хачу! Хто мне паграе?

Музыку! - Пальчык Ян гукае.

I, не чакаючы адказу,

У танцы рынуўся адразу.

Прысеў наш Яська, закруцiўся!

Ды як пайшоў, ды як пусцiўся!

Адкуль i дзе i што бярэцца

З дарогi ўсё змяце, здаецца.

"Там-там! тара-рам!

Там-та-цiта, цi-та-там!

Хадзi, хата, хадзi, печ!

Не шкадуй жа сваiх плеч!

Я найму дудара,

Дударыка-камара.

Грай, дударыку, грай,