Хрыстос прызямліўся ў Гародні - Караткевіч Уладзімір Сямёнавіч - Страница 75

• Предыдущая
• 75/111
• Следующая

«Ініга Лопес дэ Рэкальда, — у думках паклікаў каплан. — Друг, Ігнацы Лайёла. Парай, што мне рабіць. Табе трыццаць, але ты разумнейшы за ўсіх нас, разам узятых. Парай, друг».

І ён убачыў твар дона Ініга. Заварушыліся вусны.

«Кінь, — сказаў Ініга — Ігнацы. — Адступі. Грэх не пакараць адступніка адразу. Але патаемны грэх — дараваны Богам грэх. Ты ж не ехаў сюды з н а м е р а м адступіць? Усё ад абставін. Менавіта ў іх мудрасць уладара. Дай ім слова, ну».

Мніх засмяяўся.

— Супакойцеся, людзі, — мякка сказаў ён. — Тысячнік пагарачыўся. Але гэтая гарачнасць заслужыць дараванне ад Бога, як і ваша непачцівасць. Царква нікога не кране («у гэтую хвіліну», — дадаў ён у думках), клянуся вам. Разыходзьцеся. Арыце. Мы сыходзім да вас. Як ні цяжка, а можа, падзешавее хлеб. Магчыма, мы саб'ём, дзеля вас, цану на сёе-тое…

— На мыла і на вяроўкі, — уголас сказаў Хрыстос.

— …Пойдзем, людзі, пакінем іх. Ім ёсць аб чым падумаць. Бывай, вясёлы цудатворца.

Варта з атрадам, што прыяднаўся да яе, паскакала ад вогнішчаў у ноч.

І ледзь сціхнуў пошчак капытоў, як гэтыя вогнішчы пачалі сычэць і рваць парай, бо іх залівалі вадою.

Да Хрыста падышоў той мужык, што гаркнуў на Карнілу.

— Ну вось… Мы сваю справу зрабілі, не далі цябе. Цяпер — выбач.

— Я разумею. Вы ж не багі, каб без страхі жыць.

— Але ты — Бог, — мужык зямно схіліўся перад ім. — Ты ўзнясіся. Ты, ведаеш, з вясною прыходзь. Як адсеемся.

І яны засталіся адны, а вакол была ноч. Хрыстос моўчкі глядзеў у змрок бліскучымі вачыма.

— Бачыш, як яны, — сказала Магдаліна. — Пойдзем… Бачыш, як яны з табою…

— Не, — з пераціснутай глоткаю сказаў ён. — Я іду да іх. Я яшчэ толькі не ведаю як. Але гэта беднае мора… Без грошай, без зямлі, без магчымасці ісці куды хочаш, без вачэй, без мовы — Бог мой, што перад гэтым мая шкура, што перад гэтым усе храмы!

Ноч падала зорамі. У цемры, здавалася, не было дарогі.

Хрыстос устаў.

І з'явілася на небе вялікае знаменне — жанчына, адзетая ў сонца; пад нагамі яе месяц, і на галаве яе вянец з дваццаці зорак. Яна мела ў чэраве і крычала ад боляў і пакут нараджэння.

Апакаліпсіс, гл. 13, ст. 1, 2

Перапёлка! Ты не ві гняздзэчка блізка ля дарогі, перапёлка!

Песня

У тым жніўні цэлы тыдзень лілі страшэнныя ледзяныя дажджы, нібы стаяў кастрычнік або нават лістапад. Не было дня, каб не выпаў на зямлю град. Перанасычаная глеба не магла больш усмоктваць залеву, і воды шырока разліліся палямі.

І па гэтай дарозе, што была нават не гразёю, а плынню, ішлі на поўнач чатырнаццаць чалавек. Знемагалі, падалі і зноў ішлі. Шмат дзён яны галадалі. Нават за грошы, якіх было мала, па ўсім поўдні нельга было купіць і лусты хлеба. Яны калаціліся ў азнобе, і ім недзе было не толькі пераначаваць, але і абсушыцца, бо вёскі былі спалены.

І ўсё ж яны ішлі на поўнач не толькі таму, што там былі цэлыя хаты і хлеб. Нават зусім не таму. Каб толькі гэта — Хрыстос пайшоў бы ў Гародню. Проста за імі ішлі па слядах. Відаць, паўсюль былі разасланы загады, бо некалькі разоў іх хацелі схапіць, і ўратаваліся яны толькі дзівам.

Гойсалі дарогамі раз'езды. Правяралі каля весніц. Начуючы ў лесе, не раз чулі яны сабачы брэх. І варта ім было торкнуцца спачатку на паўночны захад, а пасля — на захад — начыналася ўтрапёная аблава. Пэўна, па нейкай лініі былі выстаўлены пасты.

Часта чулі яны на начных дарогах крокі, галасы, тупат, часам немы лямант. Яны хаваліся ад усіх людзей і таму не ведалі, што не адны яны бягуць на поўнач.

Беглі натоўпамі. Беглі ад холаду і разарэння, ад бізуноў і падаткаў. Беглі, каб не памерці. Вандравалі цэлыя вёскі. Некаторых спынялі і вярталі назад. Але Юрась і яго паплечнікі не ведалі гэтага. Ім не было да гэтага справы. Іх кінулі ў момант, калі больш за ўсё ім была патрэбна дапамога. Вера ўзвяла іх на вышыні, вера і скінула. Усе ведалі, што Хрыстос — усемагутны.

…Па чарзе неслі саслабленую жанчыну. Стакрот на дні паміралі і заставаліся жывыя, і ў непаразуменні былі, калі ж народзіцца праўда. Нешта каля тыдня беглі яны.

І Хрыстос зразумеў у гэтыя дні, што ў сець трапляюць вялікія рыбы, а малыя выскакваюць з яе. А ў сець жыцця, у нерат, пастаўлены моцнымі, трапляюць адны маляўкі, а для вялікай рыбы яна не існуе.

Ён таксама быў дробнай рыбай. І толькі касяк такіх, як ён, мог прарваць браднік, заведзены лёсам. Нельга бясконца адступаць.

Ля самай дарогі было гняздо перапёлкі. Коні і каровы маглі растаптаць яго, пастушкі падабраць яечкі, конюхі разнесці вартыя жалю сцябліны, з якіх яно было звіта. Але з кожнага цэлага яйка мог вылупіцца гнеў.

…Іх гналі, як малявак на водмелі, як перапёлак у жыце. Трэба было спыніцца і хаця слабаю дзюбай пачаць дзяўбці, каб не загубіць навекі душы.

Нельга больш было бегчы. Трэба было паказаць зубы, хай сабе цаною жыцця.

…Ку вобразаві Прачыстай Дзявіцы, каторы ў тамтым крае гэтак слаўны быў цудамі. Потым тые шалбераве аблудныя онага свайго аблуднага (Хрыста) да алтара Прасвятой Багародзіцы прывялі, дзе быў абраз оный чудоўны. А меў той шалёны дваістую сукню…

«Кроніка Белай Русі»

І ўвайшлі яны па раскіслай, страшнай дарозе ў прадмесце Вільні і падышлі да Вострай святой брамы.

Віраваў перад брамай натоўп. Штурхаліся, гаманілі, чуліся праклёны, божканне, смех. Але чым далей яны прасоўваліся да аркі, тым больш было ціха і чынна, нібы людзі, як яны ёсць, на вачах ператвараліся ў анёлаў. Вочы сціпла апушчаны ці ўзведзены, на галовах няма шапак.

А людзі былі тыя самыя. Той самы разнамасны, абдзёрты натоўп, сярод якога — суконныя ўрады мяшчан багатых ды залатыя плямы даспехаў і багатых адзенняў.

Білі званы. На ўсім абшары горада.

— Скінь шапку, — сказала Хрысту Магдаліна.

— Ну не, — з нядобраю ўсмешкаю азваўся той. — У сваёй хаце што хачу, тое і раблю.

— Саб'юць.

— А я вось ім галовы дурныя пазбіваю, — сказаў Фама.

Не скідаючы шапак, яны прайшлі брамай. Ім пашанцавала: ніхто не прычапіўся. Магчыма, проста ніхто не заўважыў, якая гэта цаца прыйшла з Мядзінінскай дарогі.

— Вось тут і пачнём, — сказаў Хрыстос. — Калі ўжо не пачуюць перуна каля святыні, то нідзе не пачуюць.

…Амаль голы, ён стаяў за аркай глухога завулка, што выходзіў на Татарскую вуліцу. Рэдкія прахожыя не звярталі на гэта ўвагі. Мала што можна ўбачыць на вулках святога горада. Можа, так прапіўся чалавек, што гэта шынкарка з яго за доўг сукню здымае.

Між тым Магдаліна займалася дзіўнай работай. Раввуні толькі што ўсунуў адну верхнюю сукню ў другую і расправіў іх на плітах бруку. Магдаліна ліхаманкава зафастрыгоўвала абедзве сукні ля каўняра, сшывала іх адну з другой. Пасля яна зашыла іх па бартах, пакінуўшы на грудзях распор, у які маглі ўлезці два кулакі. Раввуні тым часам асабліва моцна сшыў абедзве сукні ля пояса. Усунуў кулак у распор, паспрабаваў разарваць зашытае — дудкі. Не ўдалося нават Фаме. Пасля абедзве сукні зафастрыгавалі па краях крыссяў. Цяпер сукня была дваістая.

— Ну вось, — сказаў Раввуні. — Цяпер сукня дваістая.

— Як душа чалавечая, — ялейна сказаў Ян. — У ісціне ходзяць дзеці Божыя, а на дне смурод.

— Каханы брат мой, — сказаў яму Якуб, — што ж ты ў нашым княстве жывеш, жэрці хочаш, а за праўду стаіш? Што-небудзь адно.

Хрыстос між тым калаціўся ў адной сарочцы: усё яшчэ было золка пасля дажджоў. На яго нацягнулі дваістую сукню і моцна перапаясалі яе.

— Ну вось, — сказаў Юрась. — Ану, Піліп, набяры каменьчыкаў. Ды сып іх мне між сарочкай і сукняй, за пазуху.

— Яно… Ды нашто… Халодныя.

— Паразважай мне яшчэ, доўбня, — лісліва сказаў Пятро. — Бог, ён ведае.

Піліп нагроб жмені каменьчыкаў.

— Куд-ды ты, — раззлаваўся Хрыстос. — Не ў распор, не між сукнямі. За сукні, галава яловая. Між імі і сарочкай. Каб толькі пояс трымаў.

• Предыдущая
• 75/111
• Следующая